ژنتیک لب شکری از پدر به ارث میرسد یا مادر

شکاف لب (لب‌شکری) و شکاف کام یکی از شایع‌ترین ناهنجاری‌های مادرزادی است که می‌تواند به دلایل مختلف از جمله ژنتیک و محیط ایجاد شود. در ادامه به تأثیر عوامل ژنتیکی، ارث‌بری از طرف پدر یا مادر، و انتقال آن به نسل‌های بعدی می‌پردازیم.

1. نقش ژنتیک در شکاف لب و کام

ژنتیک نقش مهمی دارد، اما تنها علت نیست:

• شکاف لب و کام یک اختلال چندعاملی است، به این معنی که هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی در ایجاد آن نقش دارند.

• در بیشتر موارد، شکاف لب و کام به دلیل ترکیب پیچیده‌ای از ژن‌های مختلف و شرایط محیطی ایجاد می‌شود و به‌ندرت به یک ژن خاص مرتبط است.

احتمال ارث‌بری:

• اگر یک یا هر دو والد دارای شکاف لب و کام باشند، احتمال بروز این ناهنجاری در فرزندشان افزایش می‌یابد.

• احتمال بروز شکاف لب یا کام در فرزندانی که والدین یا بستگان نزدیک آن را داشته‌اند، حدود ۳-۵ درصد است، در حالی که در جمعیت عمومی این احتمال حدود ۰.۱ درصد است.

2. آیا بیشتر از طرف پدر به ارث می‌رسد یا مادر؟

احتمال انتقال از طرف پدر و مادر تقریباً یکسان است:

• ژن‌هایی که در ایجاد شکاف لب و کام دخیل هستند، ممکن است از هر یک از والدین به ارث برسند.

• برخلاف برخی بیماری‌های ژنتیکی که به کروموزوم‌های جنسی وابسته هستند، شکاف لب و کام معمولاً به صورت اتوزومال غالب یا مغلوب منتقل می‌شود. بنابراین، نقش ژن‌های هر دو والد به یک اندازه مهم است.

3. آیا نسل‌های بعدی هم تحت تأثیر قرار می‌گیرند؟

• بله، احتمال انتقال به نسل‌های بعدی وجود دارد، اما این احتمال به عوامل زیر بستگی دارد:

سابقه خانوادگی:

• اگر چندین نفر در یک خانواده (مانند پدربزرگ، مادربزرگ، والدین یا عمو و دایی) دچار شکاف لب یا کام باشند، احتمال بروز آن در نسل‌های بعدی افزایش می‌یابد.

عامل چندژنی:

• شکاف لب و کام معمولاً به دلیل ترکیب چندین ژن ایجاد می‌شود. بنابراین، حتی اگر یک نسل این مشکل را نداشته باشد، ممکن است در نسل‌های بعدی بروز پیدا کند.

شرایط محیطی:

• عواملی مانند کمبود تغذیه در دوران بارداری، مصرف دخانیات یا الکل، مصرف داروهای خاص، یا عفونت‌های ویروسی در دوران بارداری می‌توانند احتمال بروز شکاف لب و کام را افزایش دهند، حتی اگر سابقه خانوادگی وجود نداشته باشد.

4. چگونه می‌توان احتمال بروز این ناهنجاری را کاهش داد؟

اگر سابقه شکاف لب یا کام در خانواده وجود دارد، می‌توانید اقدامات زیر را برای کاهش احتمال بروز آن انجام دهید:

مشاوره ژنتیک:

• قبل از بارداری، با یک متخصص ژنتیک مشورت کنید. او می‌تواند با بررسی سوابق خانوادگی، احتمال بروز شکاف لب و کام در فرزندان را ارزیابی کند.

مراقبت‌های پیش از بارداری:

1. مصرف مکمل‌های اسیدفولیک (حداقل ۴۰۰ میکروگرم در روز) قبل از بارداری و در سه‌ماهه اول، که می‌تواند خطر ناهنجاری‌های مادرزادی را کاهش دهد.

2. اجتناب از مصرف دخانیات، الکل و داروهای مضر در دوران بارداری.
3. رعایت تغذیه سالم و کنترل عفونت‌ها.

5. آیا امکان پیشگیری از انتقال به نسل‌های بعدی وجود دارد؟

• در حال حاضر، هیچ راه‌حلی برای پیشگیری کامل از بروز شکاف لب و کام وجود ندارد.
• تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی (PGD): اگر از روش‌های کمک‌باروری (مانند IVF) استفاده شود، می‌توان با بررسی جنین‌ها قبل از انتقال به رحم، احتمال انتقال بیماری‌های ژنتیکی را کاهش داد.
• غربالگری در بارداری: در طول بارداری، می‌توان از سونوگرافی‌های تخصصی یا تست‌های ژنتیکی برای بررسی وجود شکاف لب و کام در جنین استفاده کرد.

نتیجه‌گیری

• شکاف لب و کام یک اختلال چندعاملی است که می‌تواند از طرف پدر، مادر یا نسل‌های قبلی به ارث برسد. احتمال انتقال از هر دو والد یکسان است.

• در نسل‌های بعدی نیز احتمال بروز وجود دارد، به‌ویژه اگر سابقه خانوادگی وجود داشته باشد.
• برای کاهش ریسک، مشاوره ژنتیک، مراقبت‌های پیش از بارداری، و تغذیه مناسب در دوران بارداری بسیار مهم است.