آنچه من از سؤال شما متوجه شدم این است که درباره‌ی علت‌های ایجاد شکاف لب یا لب‌شکری در نوزادان پرسیده‌اید. نگرانی شما به‌عنوان یک مادر باردار کاملاً قابل درک است، اما خوشبختانه می‌توان با شناخت دلایل و عوامل خطر، اقدامات پیشگیرانه‌ای برای کاهش احتمال این مشکل انجام داد.
علت‌های ایجاد شکاف لب (لب‌شکری) در نوزادان
شکاف لب یا "لب‌شکری" یک نقص مادرزادی است که زمانی رخ می‌دهد که بافت‌های لب و گاهی سقف دهان (کام) در دوران رشد جنین به‌درستی به هم نپیوندند. این وضعیت معمولاً بین هفته‌های ۴ تا ۱۲ بارداری رخ می‌دهد و علت‌های متعددی می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد.
عوامل ژنتیکی و ارثی
- اگر یکی از والدین یا سایر اعضای خانواده دچار شکاف لب یا شکاف کام بوده باشند، احتمال بروز آن در نوزاد افزایش می‌یابد.
- برخی از جهش‌های ژنتیکی می‌توانند در تکامل صحیح صورت جنین اختلال ایجاد کنند.
عوامل محیطی و سبک زندگی مادر در دوران بارداری
- کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی: کمبود اسید فولیک یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی ازجمله شکاف لب است.
- مصرف داروهای خاص: برخی داروها مانند داروهای ضدتشنج، استروئیدها، و داروهای رتینوئیدی (مشتقات ویتامین A) می‌توانند خطر این نقص مادرزادی را افزایش دهند.
- مصرف الکل و سیگار: نیکوتین و سایر مواد شیمیایی موجود در سیگار و الکل می‌توانند در رشد صحیح بافت‌های جنین اختلال ایجاد کنند.
- دیابت کنترل‌نشده در مادر: مادرانی که قبل یا در دوران بارداری دچار دیابت هستند و کنترل مناسبی روی قند خون خود ندارند، بیشتر در معرض خطر داشتن نوزادی با شکاف لب قرار دارند.
- چاقی مفرط مادر: اضافه‌وزن شدید در مادران باردار ممکن است احتمال برخی نقص‌های مادرزادی ازجمله شکاف کام و شکاف لب را افزایش دهد.
چگونه می‌توان از شکاف لب در نوزاد پیشگیری کرد؟
باوجود اینکه برخی از عوامل مؤثر بر شکاف لب (مانند ژنتیک) غیرقابل‌کنترل هستند، اما رعایت برخی نکات می‌تواند احتمال این مشکل را کاهش دهد:
۱. مصرف کافی اسید فولیک
- پزشکان توصیه می‌کنند که زنان باردار روزانه ۴۰۰ تا ۸۰۰ میکروگرم اسید فولیک مصرف کنند.
- این ویتامین را می‌توان از طریق مکمل‌های بارداری یا منابع طبیعی مانند سبزیجات برگ سبز، عدس، پرتقال و غلات غنی‌شده دریافت کرد.
۲. اجتناب از مصرف دخانیات و الکل
- سیگار کشیدن و مصرف الکل به‌طور مستقیم با افزایش خطر نقص‌های مادرزادی مرتبط هستند، بنابراین ترک این عادات قبل و در حین بارداری ضروری است.
۳. کنترل بیماری‌های مزمن مانند دیابت
- اگر دیابت دارید، حتماً با پزشک مشورت کنید تا سطح قند خونتان در محدوده‌ی طبیعی باقی بماند.
۴. مشورت با پزشک درباره‌ی مصرف داروها
- اگر قبل از بارداری داروهای خاصی مصرف می‌کنید، حتماً درباره‌ی بی‌خطر بودن آن‌ها در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
۵. تغذیه‌ی سالم و متنوع
- رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی مانند پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند به رشد سالم جنین کمک کند.
۶. مدیریت وزن در دوران بارداری
- اضافه‌وزن بیش‌ازحد می‌تواند مشکلاتی را برای رشد جنین ایجاد کند، بنابراین رعایت یک رژیم غذایی متعادل و انجام ورزش‌های ملایم زیر نظر پزشک توصیه می‌شود.
آیا آزمایشی برای تشخیص شکاف لب در دوران بارداری وجود دارد؟
بله، پزشکان می‌توانند با استفاده از سونوگرافی سه‌بعدی یا چهاربعدی در هفته‌های ۱۸ تا ۲۲ بارداری وجود یا عدم وجود شکاف لب را بررسی کنند. درصورتی‌که پزشک مشکوک به این مشکل باشد، ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند آمنیوسنتز برای بررسی مشکلات ژنتیکی پیشنهاد شود.
نتیجه‌گیری
شکاف لب (لب‌شکری) یک مشکل مادرزادی است که تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی رخ می‌دهد. درحالی‌که برخی عوامل مانند وراثت غیرقابل‌کنترل هستند، با مصرف کافی اسید فولیک، ترک دخانیات و الکل، کنترل بیماری‌های مزمن و داشتن یک رژیم غذایی سالم می‌توان احتمال بروز این مشکل را کاهش داد. همچنین، انجام سونوگرافی‌های لازم در دوران بارداری می‌تواند به تشخیص زودهنگام این وضعیت کمک کند. اگر نگرانی خاصی دارید، مشورت با پزشک متخصص بهترین راه برای آرامش خاطر شما خواهد بود.
