آنچه از عکس‌هایی که فرستادید و توضیحاتتان متوجه شدم، موضوع در مورد خشکی شدید، خارش، پوسته‌ریزی و ضایعات مزمن در کف و کنار پا است که بیش از یک سال طول کشیده، به درمان‌های مختلف پاسخ نداده و تشخیص دقیقی هم تاکنون برایش مشخص نشده. این وضعیت می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد، اما بر اساس ظاهر ضایعه در عکس و شرح حال شما، چند تشخیص مهم را باید در نظر گرفت.
بررسی دقیق علل احتمالی ضایعه پوستی مزمن پا
درماتوفیتوز مزمن (قارچ مقاوم پوستی)
-
از شایع‌ترین دلایل پوسته‌ریزی، خشکی، ترک، خارش و مزمن‌شدن مشکلات پا.
-
ممکن است توسط گونه‌هایی از قارچ‌های مقاوم به درمان‌های معمول مثل تریازول‌ها یا تولناف‌تات ایجاد شود.
-
در موارد مزمن، قارچ به لایه‌های عمیق‌تر پوست نفوذ می‌کند و کرم‌های سطحی معمول تأثیری ندارند.
پسوریازیس کف پا (Palmoplantar Psoriasis)
-
به‌ویژه اگر سابقه خانوادگی پسوریازیس داشته باشید یا در جاهای دیگر بدن هم پوسته‌ریزی، ضایعات قرمز یا دلمه‌دار داشته باشید.
-
ضایعات پسوریازیس معمولاً مرز مشخص دارند، قرمز-صورتی هستند، با پوسته‌های نقره‌ای ضخیم.
-
گاهی با ترک‌های دردناک و خونریزی همراه می‌شود (که در عکس شما هم دیده می‌شود).
اگزمای مزمن (Dyshidrotic eczema یا Hyperkeratotic eczema)
-
افرادی که پوست خشک دارند یا در معرض شوینده‌ها یا کفش نامناسب هستند، بیشتر دچار این حالت می‌شوند.
-
ممکن است در ابتدا تاول‌های کوچک و خارش‌دار ظاهر شده و بعد به ضایعات خشک، ضخیم‌شده و ترک‌خورده تبدیل شوند.
-
معمولاً دوره‌ای است و با استرس تشدید می‌شود.
حساسیت تماسی مزمن (Allergic/irritant contact dermatitis)
-
مثلاً نسبت به چرم مصنوعی کفش، چسب کفش، یا جوراب‌های نایلونی.
-
در موارد مزمن، ممکن است به شکل ضایعات ضخیم، پوسته‌ریز و ترک‌دار بروز کند.
چرا درمان‌های ضد قارچ جواب نداده‌اند؟
اگر درمان با کرم‌های ضدقارچ موضعی مانند کلوتریمازول، تربینافین یا مایکونازول اثری نداشته:
-
ممکن است اصلاً علت قارچی نبوده باشد.
-
یا قارچ به عمق پوست رفته باشد که نیاز به درمان خوراکی ضدقارچ دارد.
-
یا تشخیص درست نبوده و باید نمونه‌برداری (بیوپسی یا آزمایش قارچ) انجام شود.
چه کارهایی برای تشخیص قطعی و درمان دقیق باید انجام دهید؟
۱. آزمایش مستقیم قارچ (KOH) و کشت قارچ از پوسته یا ترشحات ضایعه
-
ساده‌ترین و دقیق‌ترین روش برای تشخیص قطعی قارچ.
-
در صورت مثبت بودن، درمان خوراکی مثل فلوکونازول، تربینافین خوراکی یا ایتراکونازول لازم می‌شود.
۲. بیوپسی پوست
-
اگر تست قارچ منفی شد و درمان‌های دیگر نیز اثری نداشت، نمونه‌برداری از پوست زیر بی‌حسی موضعی برای بررسی تشخیص‌هایی مثل پسوریازیس یا اگزما ضروری است.
۳. آزمایش حساسیت تماسی (Patch Test)
-
اگر مشکوک به درماتیت تماسی باشید، باید با این تست بررسی شود که نسبت به چه موادی حساسیت دارید.
توصیه‌های درمانی بر اساس تشخیص‌های احتمالی
در صورتی که پسوریازیس یا اگزما مطرح باشد:
-
کرم‌های حاوی کورتون قوی مثل کلوبتازول یا بتمتازون برای مدت محدود مؤثرند.
-
مرطوب‌کننده‌های قوی حاوی اوره، گلیسیرین یا وازلین بسیار مهم هستند.
-
در موارد مقاوم، درمان با داروهای سیستمیک مثل متوترکسات، سیکلوسپورین یا بیولوژیک‌ها بسته به شدت بیماری در نظر گرفته می‌شود.
در صورت اثبات عفونت قارچی:
-
داروهای خوراکی مثل:
-
فلوکونازول هفته‌ای یک عدد برای ۶ هفته
-
تربینافین روزانه به مدت ۲-۴ هفته
-
-
همراه با کرم ضدقارچ موضعی و ضدالتهاب.
مراقبت‌های کمکی و اقدامات روزمره
-
خشک نگه داشتن پاها، مخصوصاً بین انگشتان.
-
تعویض جوراب روزانه (ترجیحاً نخی).
-
استفاده از کفش‌های باز و قابل تنفس.
-
خودداری از خاراندن یا کندن پوسته‌ها.
-
استفاده از کرم‌های ترمیم‌کننده مانند اگزومگا، بایودرما اتودرم، یا اوره ۱۰٪ ایگو.
جمع‌بندی
با توجه به اینکه ضایعه شما مزمن، مقاوم به درمان‌های ضدقارچ موضعی و دارای ظاهر التهاب‌دار و ترک‌دار است، تشخیص‌های اصلی شامل پسوریازیس کف پا، اگزمای مزمن، یا قارچ عمقی مقاوم هستند.
پیشنهاد جدی این است که ابتدا آزمایش قارچ (KOH و کشت) انجام شود، و در صورت منفی بودن به‌سراغ بیوپسی پوست و ارزیابی کامل تشخیصی بروید.
تا آن زمان، مراقبت‌های پوستی مناسب و استفاده از کرم‌های ترکیبی ضدالتهاب و مرطوب‌کننده می‌توانند کمک‌کننده باشند.
